Mengunar- og eiturefnamælingar
Rannsóknastofa í lyfja og eiturefnafræði (RLE) tekur við sýnum til mælinga á mengunar- og eiturefnum.
Helstu mælingarflokkar eru:
- PCB-efni í olíu
- Þrávirk lífræn efni (PCB og varnarefni) í umhverfi og lífverum
- PAH-efni (EPA-16) í kræklingi, seti og jarðvegi
- Olíuefni í vatni, jarðvegi og fleira
- Rokgjörn lífræn efni í vatni, jarðvegi og fleira
- Rokgjörn lífræn halogenefni í vatni jarðvegi, olíu og fleira
- Önnur lífræn mengunarefni skv. samkomulagi.
Nánar um efnaflokka
PCB og varnarefni eru ákvörðuð með gasgreini tengdum massaskynjara eða með ECD-skynjara, sem er sérhæfður til ákvörðunar á lífrænum halógensamböndum, þegar styrkur er lægri. Efnin eru greind í ýmiskonar sýnum s.s. blóði, ýmsum vefjum, lofti, úrkomu, jarðvegi o.fl.
Til að tryggja gæði þessara mælinga tekur rannsóknastofan þátt í samanburðarprófum á greiningu þrávirkra lífrænna efna í fiski og skelfiski á vegum QUASIMEME tvisvar sinnum á ári og í blóði á vegum AMAP þrisvar á ári.
Dæmi um efni sem greind eru:
- 7 - 15 mismunandi PCB-efni (#28, 31, 52, 74, 99, 101, 105, 118, 138, 153, 156, 170, 180, 183, 187)
- alfa-, beta- og gamma-HCH
- HCB
- alfa- og gamma-Chlordane
- trans-nonachlor
- oxychlordane
- 4,4'-DDE, 4,4'-DDD, 2,4'-DDT og 4,4'-DDT
- toxafen afleiður (parlar 26, parlar 50 og parlar 62).
- 5 PBDE-efni (#47, 99, 100, 153, 154)
Hafið samband við Rannsóknastofuna varðandi magn og meðferð sýna.
PAH efni (sjá lista) eru ákvörðuð með gasgreini tengdum massaskynjara. Efnin eru greind í kræklingi, seti eða jarðvegi.
Til að tryggja gæði þessara mælinga er greint með sýni frá Quasimeme sem hefur þekktan styrk af efnunum.
| naftalene |
| acenaftylene |
| acenaftene |
| fluorene |
| phenanthrene |
| anthracene |
| fluoranthene |
| pyrene |
| benz(a)anthracene |
| chrysene |
| benzo(b)fluoranthene |
| benzo(k)fluoranthene |
| benzo(a)pyrene |
| indeno(1,2,3-cd)pyrene |
| dibenz(a,h)anthracene |
| benzo(ghi)perylene |
Olíuefni eru ákvörðuð með gasgreini með logaskynjara (FID). Greind er tegund og heildarmagn olíuefna.
Greiningarmörk í jarðvegi eru við um það bil:
- 2 mg/kg (ppm) fyrir léttari olíuefni eins og bensín og steinolíu
- 5 mg/kg (ppm) fyrir diesel- eða gasolíu
- 20-25 mg/kg (ppm) fyrir þyngri olíur eins og smurolíur
Greiningarmörk í vatni eru við u.þ.b. 0,5 ppm fyrir léttari olíuefni eins og bensín en um 2 ppm fyrir þyngri olíur eins og smurolíur.
Hægt er að greina olíuefni í ýmsum öðrum sýnum en vatni og jarðvegi eftir samkomulagi.
Eftirfarandi efni eru mæld með gasgreini tengdum logaskynjara (FID):
- BTEX (bensen, tólúen, etylbensen og xylen).
Greiningarmörk eru á bilinu 0,005 - 0,01 mg/L (ppm) í vatni og 0,01 - 0,02 mg/kg (ppm) í jarðvegi.
Önnur rokgjörn lífræn efni (lífrænir leysar) í vatni, jarðvegi eða öðrum sýnum eftir samkomulagi.
Eftirfarandi efni eru mæld með gasgreini tengdum ECD-skynjara:
- Rokgjörn lífræn halogenefni, staðall EPA-8240 og/eða EPA-8010.
Önnur rokgjörn lífræn halógenefni í vatni, jarðvegi eða öðrum sýnum eftir samkomulagi.
| Efni | Greiningarmörk µg/L (ppb) |
|---|---|
| díklór-díflúormetan (freon 12) | 2 |
| brómómetan | 2 |
| klóróetan | 5 |
| tríklór-flúormetan (freon 11) | 1 |
| 1,1-díklóreten | 1 |
| 3-klóróprópen | 1 |
| díklórmetan (metýlenklóríð) | 2 |
| 1,2-díklóreten | 5 |
| 1,1-díklóretan | 2 |
| brómóklórmetan | 1 |
| klóróform | 1 |
| 1,1,1-tríklóretan | 1 |
| tríklóreten | 1 |
| 1,2-díklórprópan | 1 |
| díbrómómetan | 1 |
| brómódíklórmetan | 1 |
| 2-klór-ethanol | 10 |
| cis-1,3-díklórprópen | 1 |
| trans-1,3-díklórprópen | 1 |
| 1,1,2-tríklóretan | 1 |
| tetraklóreten | 1 |
| klór-díbrómómetan | 1 |
| 1,2-díbrómóetan | 1 |
| klór-bensen | 5 |
| 1,1,1,2-tetraklóretan | 1 |
| brómóform | 5 |
| brómóbenzen | 1 |
| 1,1,2,2-tetraklóretan | 1 |
| 1,2,3-tríklórprópan | 1 |
| 4-klórtólúen | 5 |
| 1,4-díklórbuten | 2 |
| 1,3-díklórbenzen | 1 |
| 1,4-díklórbenzen | 5 |
| 1,2-díklórbenzen | 1 |
| 1,2-díbróm-3-klórprópan | 1 |